स्वातंत्र्यानंतर शिकवल्या जाणाऱ्या खोट्या इतिहासाचा बुरखा टराटरा फाडणारा चित्रपट ‘His Story of itihas’

• सम्राट अशोकाने कलिंग युद्धाच्या पश्चातापातून खरोखरच बौद्ध धर्म स्वीकारला होता का?”
• अकबर खरोखरच महान होता?
• टिपू सुलतान स्वातंत्र्यसैनिक होता का?
• औरंगजेब खरोखरच ‘जिवंत संत’ होता का?
• वास्को द गामाने भारताचा ‘शोध’ घेतला का?
• इस्लामी आक्रमकांनी खरोखरच १००० वर्षे भारतावर राज्य केले का?
• भारतीय विधवांसाठी सती ही एक अनिवार्य विधी होती का?
• भारताने खरोखरच विज्ञान आणि गणितात काहीही योगदान दिले नाही का?
• स्वस्तिक हे नाझी प्रतीक आहे का?
• बिर्याणी भारतात परदेशी पदार्थ आहे का?

आपल्या शालेय पाठ्यपुस्तकांमध्ये आपण या प्रश्नांची उत्तरे वाचतो हे माहित आहे. पण ती उत्तरे खरोखरच खरी होती का? की सत्य काही वेगळे आहे – पिढ्यानपिढ्या आपल्यापासून पद्धतशीरपणे लपवून ठेवले आहे? संपूर्ण पिढ्या जाणूनबुजून दिशाभूल केली गेली होती का? आपल्या मुलांना त्यांच्या स्वतःच्या राष्ट्राची आणि संस्कृतीची लाज वाटायला लावली गेली होती का? ‘हिज स्टोरी ऑफ इतिहास’ (His Story of itihas) हा चित्रपट याच प्रश्नांची उत्तरे शोधण्याचा प्रयत्न करतो.

ही कथा एका भौतिकशास्त्राच्या शिक्षकाभोवती फिरते, ज्याची भूमिका प्रसिद्ध मराठी अभिनेता सुबोध भावे यांनी केली आहे. भावे गेल्या अनेक वर्षांपासून मराठी चित्रपटसृष्टीत सक्रिय आहेत आणि त्यांनी अनेक पुरस्कार जिंकले आहेत. रंगभूमीची मजबूत पार्श्वभूमी असल्याने, त्यांनी विषय उत्तमरीत्या वठवला आहे. त्यांच्यासोबत, अनुभवी अभिनेता योगेंद्र टिकू एका इतिहास प्राध्यापकाची भूमिका साकारत आहेत. हा एक कमी बजेटचा चित्रपट आहे जो प्रचंड संघर्ष आणि प्रयत्नांनी बनलेला आहे. त्या प्रयत्नांचा आदर करणे आपले कर्तव्य आहे. जवळजवळ 60 कलाकारांनी चित्रपटाच्या विषयामुळे पटकथा नाकारली. ‘पंचकर्म फिल्म्स’ च्या बॅनरखाली मनप्रीत सिंग धामी दिग्दर्शित आणि निर्मित, हा (His Story of itihas)  चित्रपट आजच्या चित्रपटसृष्टीतील एक कलाकृति आहे.

(हेही वाचा बांगलादेशात चोराच्या उलट्या बोंबा; दहशतवादाला घाबरून पळालेल्या Shaikh Hasina यांनाच ठरवले हिंसाचारी)

हा चित्रपट (His Story of itihas)  खऱ्या घटनांवर आधारित आहे. जर तुम्ही नीरज अत्री यांचे ‘ब्रेनवॉश्ड रिपब्लिक’ हे पुस्तक वाचले असेल, तर तुम्हाला चित्रपटात काय समाविष्ट आहे याची स्पष्ट कल्पना येईल. अत्री यांनी आपल्या शालेय पाठ्यपुस्तकांमधील विकृतींविरुद्ध बराच काळ आवाज उठवला आहे. त्यांनी मुलांना शिकवल्या जाणाऱ्या अनेक तथाकथित ऐतिहासिक तथ्यांवर एनसीईआरटीला प्रश्न विचारला आणि बोर्डाला प्रतिसादात एकही विश्वासार्ह पुरावा देता आला नाही. अत्री यांनी या विषयावर एक संपूर्ण पुस्तक लिहिले. त्यांच्या यूट्यूब चॅनल ‘पॉलिटिकली इनकॉरॅक्ट’द्वारे, ते प्रबोधन करत असतात.

काय आहे या चित्रपटाची वैशिष्ट्ये?

डाव्या विचारसरणीचे प्राध्यापक आणि इतिहासकारांचे चित्रण खरे वाटते, अनेक प्रेक्षकांसाठी, पालक आणि मुले त्यांच्या वैचारिक जाळ्यात कसे अडकतात हे त्यांना खरोखर समजण्याची ही पहिलीच वेळ असेल. चित्रपटात  (His Story of itihas) दोन कुटुंबांची समांतर कथा आहे. एक श्रीमंत, एक गरीब. आणि ते यशस्वीरित्या दाखवते की हा मुद्दा वर्ग किंवा लिंग काहीही असो, प्रत्येकावर परिणाम करतो. ही एका शक्तिशाली व्यवस्थेविरुद्धच्या प्रतिकाराची कहाणी आहे. हे सद्यस्थितीला आव्हान आहे आणि बदलानंतर उदयास येणाऱ्या नवीन व्यवस्थेच्या असहाय्यतेबद्दल शोक व्यक्त करते.

ही कहाणी ब्रेनवॉश केलेल्या वडिलांची आहे जे त्यांच्या मुलांना मिशनरी शाळांमध्ये पाठवण्यासाठी कर्ज घेतात, परंतु दबावाखाली त्यांना बीपी आणि मधुमेह होतो. ही कहाणी ब्रेनवॉश केलेल्या मुलाची आहे जो स्वस्तिकला द्वेषाचे प्रतीक मानतो. ही कहाणी ब्रेनवॉश केलेल्या एका लहान मुलांची आहे जो पाश्चात्य प्रभावातून ख्रिश्चन धर्मांतराच्या मार्गावर चालायला लागतो. ही कहाणी ब्रेनवॉश केलेल्या एका आयएएस अधिकाऱ्याची आहे जो स्वतःच्या देशाकडे तिरस्काराने पाहतो. ही कहाणी एका संपूर्ण ब्रेनवॉश कारस्थानाची आहे. यात मोठ्या आकाराची टिकली लावणाऱ्या महिला कार्यकर्त्या असतात, ज्या त्यांच्या लेखनाला अंतिम सत्य मानतात. इथे इतिहासकार आहेत हे काही विशिष्ट कथा अबाधित ठेवण्यासाठी मंदिरांना मशिदी म्हणतात. इथे खरा इतिहास शिकवण्याचा प्रयत्न करणारे प्राध्यापक चेष्टेचा विषय बनतात. इथे बदलाचे आश्वासन देणारे नेतेही सत्तेत आल्यानंतर असहाय्य होतात. ज्याने रस्त्यांपासून संसदेपर्यंत विद्यापीठांपर्यंत, व्यवस्थेवर आपली पकड टिकवून ठेवण्यासाठी सर्वकाही हाताळण्याची क्लुप्ती लढवत आहेत.

एकेकाळी अस्पृश्य ठरणाऱ्या विषयांवर आता चित्रपट बनवले जात आहेत. ही कथा दिल्ली आणि नोएडामध्ये सेट केली आहे, म्हणून दाखवण्यासाठी फारसे दृश्यमान भव्यता नाही. २०१९ मध्ये द काश्मीर फाइल्सने सुरू केलेली गोष्ट आता छावा आणि त्याच्या इतिहासाच्या कथेपर्यंत पोहोचली आहे. कदाचित जर आपल्याला इतिहास खऱ्या अर्थाने शिकवला गेला असता, तर द काश्मीर फाइल्स किंवा छावा सारख्या चित्रपटांची गरजच पडली नसती. हा चित्रपट  (His Story of itihas) आपल्या मनावर दीर्घकाळ नियंत्रण ठेवणाऱ्या ब्रेनवॉश कारस्थानाचा पर्दाफाश करतो.