Sand Art : कला सादर करण्यास पैसे नव्हते, मग समुद्र किनार्‍यालाच केले कॅनव्हास; ‘हा’ आहे गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्ड स्थापित करणार अद्भुत वाळू कलाकार

सुदर्शन पटनायक हे ओडिशातील पुरी येथील एक प्रसिद्ध भारतीय वाळू कलाकार आहेत. त्यांनी त्यांच्या मनोवेधक वाळू शिल्पांसाठी अनेक आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार जिंकले आहेत आणि कला प्रकारातील त्यांच्या योगदानाबद्दल त्यांना २०१४ मध्ये पद्मश्रीने सन्मानित करण्यात आले होते. पटनायक यांनी ५० हून अधिक आंतरराष्ट्रीय वाळू शिल्प स्पर्धांमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व केले आहे, त्यापैकी २७ स्पर्धा जिंकल्या आहेत. त्यांनी गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्ड देखील प्रस्थापित केला आहे. (Sand Art)

सुदर्शन पटनायक यांचा जन्म १५ एप्रिल १९७७ रोजी ओडिसा येथे झाला. लहानपणापासूनच त्यांना आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागला. मात्र कोणत्याही संकटासमोर मान न झुकवता त्यांनी संघर्ष केला. लहान वयातच वाळू शिल्पकला करण्याची आवड त्यांच्यात निर्माण झाली. ही कला अवगत करण्यासाठी आणि आपली कला दर्शवण्यासाठी त्यांच्याकडे पुरेसे पैसे नव्हते. मात्र हार न मानता पुरी समुद्रकिनारा हाच त्यांचा कॅनव्हास झाला आणि अत्यंत कठीण अशा शिल्पकला तयार करण्यास सुरुवात केली. (Sand Art)

(हेही वाचा – Ambedkar Jayanti 2025 : डॉ. आंबेडकरांचे कार्य सामाजिक समरसतेचे; भाजपाच्या अर्चना वानखेडे यांचे प्रतिपादन)

कामगिरी आणि मान्यता

• पटनायक यांनी ५० हून अधिक आंतरराष्ट्रीय वाळू शिल्प स्पर्धांमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व केले आहे आणि २७ पुरस्कार जिंकले आहेत.
• वाळू कलेतील योगदानाबद्दल त्यांना २०१४ मध्ये भारताचा चौथा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार पद्मश्रीने सन्मानित करण्यात आले.
• २०१७ मध्ये, त्यांनी पुरी बीचवर जगातील सर्वात उंच वाळूच्या किल्ल्यासाठी गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्ड स्थापित केला.
• २०१४ मध्ये अमेरिकेतील अटलांटिक सिटी येथे झालेल्या वाळू शिल्प विश्वचषकात त्यांनी पीपल्स चॉइस पुरस्कार जिंकला.
• २०१९ मध्ये, इटलीमध्ये झालेल्या आंतरराष्ट्रीय स्कोरानो वाळू जन्म कार्यक्रमात ते इटालियन वाळू कला पुरस्कार जिंकणारे पहिले भारतीय ठरले.
• २०२५ मध्ये, त्यांनी लंडनमध्ये फ्रेड डॅरिंग्टन वाळू मास्टर पुरस्कार जिंकला. (Sand Art)

(हेही वाचा – काँग्रेस नेते Rashid Alvi यांच्याकडून मुर्शिदाबादमधील हिंसाचाराचे समर्थन; म्हणाले…)

वाळू कलेतील योगदान

• नवोदित वाळू कलाकारांना प्रशिक्षण देण्यासाठी पटनायक यांनी १९९४ मध्ये सुदर्शन वाळू कला संस्था स्थापन केली.
• त्यांच्या शिल्पांमध्ये अनेकदा सामाजिक संदेश असतात, जे हवामान बदल, जागतिक शांतता आणि मानवतावादी संकटे यासारख्या मुद्द्यांवर प्रकाश टाकतात.
• त्यांनी कान्स चित्रपट महोत्सव आणि क्रिकेट विश्वचषक यासारख्या प्रमुख आंतरराष्ट्रीय कार्यक्रमांमध्ये त्यांची कला प्रदर्शित केली आहे. (Sand Art)

हेही पहा –