महाराष्ट्र हे क्षेत्रफळाच्या बाबतीत भारतातलं तिसरं सर्वांत मोठं राज्य आहे. तर लोकसंख्येच्या बाबतीत दुसरं सर्वांत मोठं राज्य आहे. महाराष्ट्रातल्या मराठी संस्कृतीचे पाया असलेले संत ज्ञानेश्वर माऊली, संत नामदेव, संत चोखामेळा, संत एकनाथ आणि संत तुकाराम महाराज यांसारख्या वारकरी संतांचा इथे मोठा इतिहास आहे. महाराष्ट्राच्या संस्कृतीचा मराठा साम्राज्याच्या अंतर्गत असलेल्या शेजारच्या प्रदेशांवर मोठा प्रभाव होता.
महाराष्ट्र राज्यात अनेक संस्कृती आहेत. इथे शिवलिंगाच्या रूपात महादेव, श्रीगणेश, मारुती, खंडोबा, काळूबाई देवी, महालक्ष्मी आई, तुळजाभवानी आई आणि विठोबा यांची मनोभावे पूजा केली जाते. महाराष्ट्राचे पाच प्रादेशिक भाग आहेत. कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र, उत्तर महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि विदर्भ होय. या प्रत्येक प्रदेशाची स्वतःची वेगळी अशी सांस्कृतिक ओळख आहे. जसं की, मराठी भाषेच्या वेगवेगळ्या बोलीभाषा, लोकगीतं, खाद्यपदार्थ, पोशाख आणि वांशिकता इत्यादी. (maratha traditional dress)
(हेही वाचा – कांदिवलीत हफ्तेखोरांविरुद्ध १०० पेक्षा अधिक Hindu Hawkers एकवटले; मुख्यमंत्र्याकडे केली कारवाईची मागणी)
मराठा पारंपरिक पोशाख
मराठा पोशाख हा मराठा साम्राज्याच्या काळात प्रचलित असलेला पारंपरिक पोशाख आहे.हा पोशाख साधा, कार्यक्षम आणि युद्धासाठी उपयुक्त असा होता, कारण मराठा योद्धे त्यांच्या घोडदळ आणि गनिमी युद्ध पद्धतीसाठी प्रसिद्ध होते. खाली मराठा पोशाखाचे मुख्य घटक आणि वैशिष्ट्ये दिली आहेत:
मराठा पुरुषांचा पोशाख
धोतर
मराठा पुरुषांचा मुख्य पोशाख म्हणजे धोतर. युद्धात गतिशीलता आणि सोईसाठी धोतर व्यवस्थित बांधले जायचे, ज्याला “कासोटा” असेही म्हणतात. साधारणपणे पांढरा, क्रीम किंवा गडद रंग, पण श्रीमंत लोक रंगीत आणि किनारी असलेले धोतर वापरत.
अंगरखा किंवा बंडी
कंबरेच्या वर अंगरखा किंवा बंडी घातला जायचा. ही बंडी हवामान आणि युद्धाच्या गरजेनुसार डिझाइन केलेली असायची. श्रीमंत मराठा लोक रेशमी किंवा सुती कापडाचे अंगरखे वापरत, ज्यात नक्षीकाम असायचे.
पागोटे किंवा टोपी
डोक्यावर पागोटे (पगडी) घातली जायची, जी मराठा योद्ध्यांचे प्रतीक होती. पागोटे हे सूर्यप्रकाश आणि धूळ यापासून संरक्षण द्यायचे आणि युद्धात ओळखीचे प्रतीक होते. मराठा लोक पायात साधारणपणे चपला किंवा जोडे घातले जात. योद्धे बूट किंवा मजबूत चपला वापरत, जे घोडेस्वारी आणि युद्धासाठी उपयुक्त होते.
शस्त्रे आणि दागिने
मराठा योद्धे कमरेत तलवार, खंजीर किंवा पट्टा बांधत. श्रीमंत मराठा पुरुष सोन्याचे किंवा चांदीचे दागिने, जसे की कडे, अंगठ्या आणि हार, घालत. (maratha traditional dress)
महिलांचा पोशाख
नऊवारी साडी
मराठा महिलांचा मुख्य पोशाख म्हणजे नऊवारी साडी. ही साडी धोतरासारखी बांधली जाते, ज्यामुळे काम करणे आणि चालणे सोपे होते. लाल, हिरवा, पिवळा, निळा असे चमकदार रंग, काहीवेळा नक्षीकाम किंवा झारीची किनार असायची.
चोळी
साडीवर चोळी (ब्लाउज) घातली जायची, जी साधारणपणे हाताने विणलेली आणि साधी असायची. श्रीमंत मराठा महिला नक्षीदार किंवा रेशमी चोळ्या घालत.
दागिने
मराठा महिला दागिन्यांवर विशेष भर देत. यात नथ, कोल्हापुरी साज, ठुशी, हार, बांगड्या, पायल, कमरपट्टा यांचा समावेश होता. नथ हे मराठा महिलांचे खास वैशिष्ट्य मानले जाते, जे मोठे आणि आकर्षक असायचे. व्यतिरिक्त महाराष्ट्रातले पारंपरिक दागिने घालत. या दागिन्यांत तनमणी, बोरमाळ, राणीहार, कोल्हापूरी साज, ठुशी असे वेगवेगळे हार गळ्यात घातले जातात. कोपराच्या वरच्या हाताच्या भागात बाजुबंद, पायांत पैंजण, कानात कुडी, बुगडी, वज्र कुटका, वेल, बाली, नाकात नथ, पायाच्या बोटांवर जोडवी यांचा समावेश असतो. (maratha traditional dress)
हेही पहा –
Join Our WhatsApp Community