fanaswadi balaji temple : अद्भुत आणि सुंदर; ‘या’ मंदिरात आहे भगवान विष्णूंच्या २४ प्रकारच्या वेगवेगळ्या मूर्ती; प्रत्येक मूर्तीला आहे वेगळं महत्त्व

दक्षिण मुंबईतल्या काळबादेवी इथे फणसवाडी नावाच्या परिसरात भगवान बालजींचं एक मंदिर आहे. या पवित्र मंदिराची स्थापना १० जून १९२७ साली करण्यात आली होती. (fanaswadi balaji temple)

(हेही वाचा – IPL 2025, Ajinkya Rahane : अजिंक्य रहाणेला अजूनही भारतीय संघात स्थान मिळवण्याची आस)

मंदिराची वास्तुशैली

या मंदिराची वास्तुशैली प्रणोदन आणि द्रविड वास्तुकला शैलीप्रमाणे रचली गेली आहे. मंदिरातल्या भगवान बालाजींच्या मूर्तीच्या अभिषेकासाठी यथोक ठाकरी देवस्थानम (कांची) येथे पूजा करताना पंच बेरांपैकी एक असलेले, अल्वरांनी गायलेल्या १०८ दिव्य देसांपैकी एक आणि तिरुनांगुर देवस्थानममधील श्री सुदर्शन देखील कांची येथून आणण्यात आले होते. या मंदिरातल्या मूर्ती पायी चालत एका खास पालखीतून मुंबईत आणण्यात आल्या गेल्या होत्या. त्यावेळी पालखीच्या संपूर्ण मार्गावर सर्व साहित्यांसोबत पंचकला आराधना करण्यात आली होती.

या बालाजी मंदिराची रचना द्रविड शैलीमध्ये शिल्प शास्त्रानुसार करण्यात आली आहे. तसंच मंदिराचा बुरुज उभारण्यासाठी घातलेला प्रत्येक दगड स्थापत्यशास्त्रानुसार मोजण्यात आणि बसवण्यात आला आहे. (fanaswadi balaji temple)

(हेही वाचा – wildlife sanctuaries in madhya pradesh : चड्डी पहन के फूल खिला है; मध्य प्रदेशातील ‘या’ अभयारण्यातूनच मिळाली रुडयार्ड किपलिंग यांना ‘द जंगल बुक’ लिहिण्याची प्रेरणा)

गोपुरम/मंदिराचा गाभारा

द्रविड स्थापत्यकलेची प्रतिकृती असलेला या भगवान बालाजी मंदिराचा भव्य गोपुरम म्हणजेच गाभारा दूरवरून दिसतो. या गाभाऱ्यावर सोन्याच्या प्लेट्सने मढवलेले ध्वजस्तंभ आणि त्याच्या समोर बाली पीठ आहे.

चतुर्विंसती मूर्ती

मंदिराच्या पहिल्या प्राकार भिंतीच्या बाहेरच्या बाजूला पंचरत्र-अगमात दिलेल्या वर्णनानुसार भगवान श्रीहरी विष्णूंच्या सर्व चतुर्विंसती मूर्तींच्या प्रतिमांचं कोरीवकाम केलेलं आढळतं. चतुर्विंसती म्हणजे भगवान श्रीहरी विष्णूंच्या चोवीस वेगवेगळ्या प्रकारच्या मूर्ती होय.

भगवान श्रीहरी विष्णूंच्या मूर्तींमध्ये जरी शंख, चक्र, गदा आणि पद्म अशी शस्त्रे आणि अलंकार धारण करणारे चार हात असले तरी इथल्या चोवीस वेगवेगळ्या मूर्तींमधला फरक त्यांच्या हातात आढळणाऱ्या शस्त्र आणि अलंकारांच्या स्थितीत आहे. या मूर्तीचं बारकाईने निरीक्षण करून त्यांच्यातला फरक ओळखता येतो. फणसवाडी इथल्या मंदिरातल्या या मूर्ती खूपच दुर्मिळ आहेत. कारण जरी या चोवीस मूर्ती अनेक मंदिरांमध्ये पाहायला मिळत असल्या तरी, त्या सर्व मूर्तींना या मंदिरात एकत्र पाहायला मिळतं. (fanaswadi balaji temple)

(हेही वाचा – Accident News : मुंबई- गोवा महामार्गांवर कर्नाळा खिंडीमध्ये बस उलटून तिघांचा मृत्यू, अनेकजण जखमी)

मंदिरापासून सर्वांत जवळचं रेल्वे स्थानक

फणसवाडी इथल्या भगवान बालाजी मंदिरात पोहोचण्यासाठी मरीन लाईन्स हे सर्वांत जवळचं रेल्वे स्थानक आहे. या स्थानकापासून काळबादेवी रोड अगदी जवळ आहे. इथून तुम्हाला टॅक्सी भाड्याने घेऊन मंदिरात पोहोचता येतं. याव्यतिरिक्त मुंबई महानगराच्या वेगवेगळ्या भागांमधून काळबादेवी रोडवर जाण्यासाठी बेस्ट बसेसही उपलब्ध आहेत.

हेही पहा –