dr babasaheb ambedkar international airport कोणत्या शहरात आहे? आणि काय आहे या विमानतळाचा इतिहास?

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे महाराष्ट्रातल्या नागपूर शहरात असलेलं एक आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. हे विमानतळ नागपूरच्या नैऋत्य दिशेला ८ किलोमीटर एवढ्या अंतरावर सोनेगाव येथे आहे. हे विमानतळ १,३५५ एकर एवढं क्षेत्र व्यापतं. २००५ साली या विमानतळाचं नाव डॉ. बाबासाहेब रावजी आंबेडकर यांच्या नावावरून ठेवण्यात आलं.

२०२४-२५ या आर्थिक वर्षामध्ये या विमानतळाने सुमारे २.९ दशलक्ष प्रवाशांची वाहतूक केली. त्यामुळे ते भारतातलं २७ व्या क्रमांकाचं सर्वांत व्यस्त विमानतळ बनलं. या विमानतळावरून दररोज सुमारे ८,००० प्रवाशांची वाहतूक केली जाते. तसंच नागपूर इथे शारजाह, दोहा आणि १४ देशांतर्गत गंतव्यस्थानांशी जोडणाऱ्या, चार देशांतर्गत विमान कंपन्या आणि दोन आंतरराष्ट्रीय विमान कंपन्यांना सेवा पुरवली जाते. या विमानतळावर भारतीय हवाई दलाचे नागपूर हवाई दल स्टेशनही आहे. डॉ. बाबासाहेब रावजी आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर एक टर्मिनल आणि दोन एरोब्रिज आहेत. (dr babasaheb ambedkar international airport)

(हेही वाचा – Air India Plane Crash : एअर इंडिया मोठ्या विमानांचा वापर १५ टक्क्यांनी कमी करणार)

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर विमानतळाचा इतिहास

१९१७-१८ साली पहिल्या महायुद्धादरम्यान आरएफसी/आरएएफसाठी हे विमानतळ कार्यान्वित करण्यात आलं होतं. त्यानंतर दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान विमानतळावर असलेल्या जुन्या इमारतींचं नूतनीकरण करण्यात आलं होतं. त्यावेळी ते रॉयल एअर फोर्स म्हणजेच RAF द्वारे स्टेजिंग एअरफील्ड म्हणून वापरले जात होतं. भारताने स्वातंत्र्य मिळवल्यानंतर हे विमानतळ तत्कालीन भारत सरकारकडे हस्तांतरित करण्यात आलं. १९५३ साली जलद वाहतुकीमुळे नवीन टर्मिनल इमारती उभारण्यात आल्या. या इमारतींमध्ये अल्पोपहार, निवृत्ती कक्ष, स्वच्छतागृहे, पुस्तकांचं स्टॉल आणि अभ्यागतांच्या गॅलरी अशा प्रकारच्या सुविधा होत्या.

सोनेगाव विमानतळ हे त्यावेळी “नाईट एअर मेल सर्व्हिस” चं केंद्र होतं. तिथे दररोज रात्री दिल्ली, मुंबई, कलकत्ता आणि चेन्नई इथून चार विमान त्यांच्या प्रदेशातून मेल घेऊन निघत असत. त्यानंतर नागपूर येथे मेलची देवाणघेवाण केल्यानंतर ही विमानं पहाटे त्यांच्या मूळ तळावर परत जात असत. ही ‘नाईट एअर मेल सर्व्हिस’ जानेवारी १९४९ ते ऑक्टोबर १९७३ सालापर्यंत सुरू होती. (dr babasaheb ambedkar international airport)

(हेही वाचा – India Tour of England : भारतीय खेळाडूंचा लंडन ते लीड्स ट्रेन प्रवास; प्रवासातील विविध खेळांचा व्हिडिओ केला जारी )

डॉ. बाबासाहेब रावजी आंबेडकर विमानतळाचा विस्तार

डॉ. बाबासाहेब रावजी आंबेडकर विमानतळ हे एक मल्टीमॉडल आंतरराष्ट्रीय हब विमानतळ आहे. या विमानतळाच्या विकासाचं काम २००५ साली सुरू झालं. या योजनेमध्ये बिल्ड-ऑपरेट-हस्तांतरण तत्त्वावर दुसरी धावपट्टी, नवीन टर्मिनल इमारत आणि कार्गो कॉम्प्लेक्स बांधण्याचा समावेश होता. नागपूर इथल्या हवाई दलाच्या २७८ हेक्टर जमिनीच्या बदल्यामध्ये महाराष्ट्र सरकारने भारतीय हवाई दल म्हणजेच IAF ला ४०० हेक्टर एवढी जमीन देऊ केली.

या विमानतळावर विद्यमान असलेल्या एकात्मिक टर्मिनल इमारतीचं उद्घाटन १४ एप्रिल २००८ साली करण्यात आलं. भारतीय विमानतळ प्राधिकरण म्हणजेच AAI ने ७९० दशलक्ष रुपये खर्च करून विद्यमान इमारतीत सुधारणा केली. हे एकूण १७,५०० चौरस मीटर एवढं क्षेत्र व्यापतं. तसंच यात गर्दीच्या वेळी ५५० येणारे आणि जाणारे प्रवाशांची सोया करण्याची क्षमता आहे.

विद्यमान टर्मिनल इमारतीमध्ये २० चेक-इन काउंटर आणि २० इमिग्रेशन काउंटर आहेत. तसंच टर्मिनलमध्ये व्हिज्युअल डॉकिंग मार्गदर्शन प्रणालीसोबत प्रवासी पूल आणि सामान कन्व्हेयर प्रणालीसारख्याही सुविधा आहेत. या विमानतळावर एका वेळी ६०० गाड्या पार्क करण्यासाठी कार पार्किंगही बांधण्यात आलं आहे. तसंच बें ची संख्या १८ पर्यंत नेण्यासाठी आठ नवीन पार्किंग बे जोडण्यात आल्या आहेत.

याव्यतिरिक्त विमानताळापासून शहराच्या बाजूने कनेक्टिव्हिटी सुधारण्यासाठी आणि टर्मिनल इमारतीला मुख्य महामार्गाशी जोडण्यासाठी एक नवीन अ‍ॅप्रोच रोड बांधण्यात आला आहे. तसंच नागपूर विमानतळावरची नेव्हिगेशन सुविधा सुधारण्यासाठी एएआयने सर्व आधुनिक सीएनएस एटीएम सुविधांसोबत एक नवीन कंट्रोल टॉवर आणि टेक्निकल ब्लॉक बांधण्याची योजना आखली होते. (dr babasaheb ambedkar international airport)

(हेही वाचा – प्रयोगात्मक कलांच्या अभ्यासासाठी आता शाहीर साबळे संशोधन केंद्र; कॅबिनेट मंत्री Ashish Shelar यांची घोषणा)

एअर इंडियाचं मेंटेनन्स-रिपेअर-ओव्हरल युनिट, एअर इंडिया इंजिनिअरिंग सर्व्हिसेस यांनी जून २०१५ सालापासून या विमानतळावर मेंटेनन्स-रिपेअर-ओव्हरल सुविधा चालवण्यास सुरुवात केली. १०० दशलक्ष डॉलर्सचा हा प्रकल्प म्हणजे एअर इंडिया आणि बोईंग यांच्यातल्या कराराचा एक भाग आहे. त्यामध्ये लार्सन अँड टुब्रोने बांधलेले दोन १०० x १००-मीटरचे हँगर आहेत.

हे बोईंग ७७७ आणि ७८७-८ सारख्या वाइड-बॉडी विमानांना सामावून घेण्यासाठी बांधलेले आहेत. या प्रकल्पासाठी नागपूर हे मध्यवर्ती स्थाजी असल्यामुळे आणि विमान निर्मितीसाठी अनुकूल असलेल्या उच्च तापमानामुळे नागपूरची निवड करण्यात आली. नागपूर हे शहर समुद्राच्या पाण्यापासून दूर असल्यामुळे इथे गंज लागण्याची शक्यता नगण्य आहे. चीनमधल्या शांघाय नंतर बोईंगचा ग्रीनफील्ड प्रकल्प हा जगातला दुसरा प्रकल्प आहे.

विमानतळावरून मेट्रो स्थानकावर प्रवेश

विमानतळ आणि विमानतळ मेट्रो स्थानकादरम्यान दर १५ मिनिटांच्या अंतराने सुरू असणाऱ्या फीडर बस सेवांद्वारे डॉ. बाबासाहेब रावजी आंबेडकर या विमानतळावरून नागपूर मेट्रोमध्ये प्रवेश करता येतो. (dr babasaheb ambedkar international airport)

हेही पहा –