Pakistan : भारतीय मुसलमान महिलांना पाकड्यांसोबत लग्न करण्यापासून रोखता येते का? कायदा काय सांगतो? पाकिस्तान ‘त्या’ महिलांना स्वीकारते का?

पाकिस्तानी पुरुषासोबत विवाह केलेल्या भारतीय मुसलमान महिला ज्या स्वतःला "अर्धे पाकिस्तानी" समजतात, त्या या निर्णयाला विरोध करू लागल्या आहेत. सीमा सील करणे आणि हद्दपारीच्या आदेशांदरम्यान अशा अनेक महिलांनी अटारी बोर्डरवर निदर्शने केली आहेत.

105

भारतीय पासपोर्ट असलेल्या मुसलमान महिलांना, विशेषतः पाकिस्तानी पुरुषांशी विवाह केलेल्या भारतीय मुसलमान महिलांना, पाकिस्तानी अधिकाऱ्यांकडून देशात प्रवेश करण्यापासून रोखले जात आहे. अशा परिस्थितीत, महिला लग्नानंतर लगेचच पाकिस्तानी (Pakistan) पासपोर्टसाठी पात्र नसतात; त्यांना नागरिकत्वासाठी सहसा नऊ वर्षे वाट पहावी लागते.  तथापि, अनेक महिलांनी असा दावा केला आहे की, त्यांचे नागरिकत्व अर्ज गेल्या दहा वर्षांपासून प्रलंबित आहेत. अटारी-वाघा सीमेवर सुरू असलेल्या तणाव आणि निदर्शनांमध्ये, बहुतेक महिलांनी पाकिस्तानी (Pakistan) पासपोर्ट असलेल्या त्यांच्या मुलांना त्यांच्या अनुपस्थितीत पाकिस्तानला पाठवण्यास नकार दिला आहे.

२२ एप्रिल २०२५ रोजी, जम्मू आणि काश्मीरमध्ये, पहलगाममधील बैसरन व्हॅलीमध्ये पाकिस्तान समर्थित इस्लामिक दहशतवाद्यांनी २८ पर्यटकांना त्यांच्या धर्माबद्दल विचारल्यानंतर निर्घृणपणे हत्या केली, ज्यामुळे देशभरात शोककळा पसरली. या भयानक हल्ल्यानंतर भारत सरकारने पाकिस्तानविरुद्ध (Pakistan) कठोर कारवाई केली. यामध्ये द्विपक्षीय राजनैतिक संबंध कमी करणे, पाकिस्तानशी जोडलेल्या यूट्यूब चॅनेलवर बंदी घालणे आणि सिंधू पाणी करार तात्पुरता स्थगित करण्याचा निर्णय समाविष्ट आहे. या कृतींना प्रत्युत्तर म्हणून, पाकिस्तानने १९७२ च्या शिमला कराराचा पुनर्विचार करण्याची घोषणा केली.

भारत सरकारने देशात राहणाऱ्या पाकिस्तानी नागरिकांना भारत सोडण्याची नोटीस बजावली आहे. या आदेशानुसार, सार्क व्हिसा धारक पाकिस्तानी नागरिकांना भारत सोडण्याची शेवटची तारीख शनिवार (२६ एप्रिल २०२५) निश्चित करण्यात आली होती, तर वैद्यकीय व्हिसा असलेल्यांना मंगळवार (२९ एप्रिल २०२५) पर्यंत निघणे बंधनकारक करण्यात आले होते. या सूचनेमध्ये प्रस्थानासाठी एकूण १२ व्हिसा श्रेणींचा समावेश आहे, ज्यामध्ये आगमनानंतरचा व्हिसा, व्यवसाय, चित्रपट, पत्रकार, संक्रमण, परिषद, पर्वतारोहण, विद्यार्थी, अभ्यागत, गट पर्यटक, तीर्थयात्री आणि गट तीर्थयात्री व्हिसा यांचा समावेश आहे.

भारतीय ‘त्या’ मुसलमान महिलांची निदर्शने 

४ एप्रिलपासून लागू झालेल्या नवीन इमिग्रेशन अँड फॉरेनर्स अ‍ॅक्ट २०२५ अंतर्गत, भारतात मुदतवाढीनंतर राहणे, व्हिसा अटींचे उल्लंघन करणे किंवा प्रतिबंधित क्षेत्रात बेकायदेशीरपणे प्रवेश करणे यासाठी तीन वर्षांपर्यंत तुरुंगवास आणि ३ लाख रुपयांपर्यंत दंड होऊ शकतो. या तरतुदी सर्व पाकिस्तानी (Pakistan) नागरिकांना लागू होतील. या निर्णयाला पाकिस्तानी पुरुषासोबत विवाह केलेल्या भारतीय मुसलमान महिला ज्या स्वतःला “अर्धे पाकिस्तानी” समजतात, त्या या निर्णयाला विरोध करू लागल्या आहेत. सीमा सील करणे आणि हद्दपारीच्या आदेशांदरम्यान अशा अनेक महिलांनी अटारी बोर्डरवर निदर्शने केली आहेत.

(हेही वाचा Pakistan च्या उत्पादनांना भारतात नो एन्ट्री; मोदी सरकारचा आणखी एक अटॅक)

२४ एप्रिलपासून चार दिवसांत अटारी-वाघा सीमेवरून नऊ राजनैतिक अधिकाऱ्यांसह किमान ५३७ पाकिस्तानी नागरिक भारतातून परतले. त्याच काळात, ८५० भारतीय नागरिक पाकिस्तानातून भारतात परतले, ज्यात १४ राजनैतिक अधिकाऱ्यांचा समावेश आहे. अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, काही पाकिस्तानी नागरिकांनी विमानानेही भारत सोडला असावा, जरी भारत आणि पाकिस्तानमध्ये थेट हवाई संपर्क नसल्याने, ते कदाचित तिसऱ्या देशातून प्रवास करत असतील.

नेटकऱ्यांनी केली पोलखोल  

भारतीय महिलांच्या पाकिस्तानी (Pakistan) नागरिकांशी झालेल्या लग्नांवर सोशल मीडियावरील धक्कादायक आणि संतप्त नेटकऱ्यांनी तीव्र प्रतिक्रिया दिल्या आहेत. जरी भारतीय कायद्यात अशा आंतरराष्ट्रीय विवाहांना बंदी नाही, तरी त्यांच्या वाढत्या संख्येमुळे चिंता निर्माण झाली आहे. अनेक सोशल मीडिया वापरकर्त्यांनी त्या प्रकरणांवर प्रकाश टाकला आहे.
ज्यामध्ये पाकिस्तानी पुरुषांशी लग्न केल्यानंतर भारतीय महिलांनी भारतात मुलांना जन्म दिला. अशा संबंधांमुळे केवळ करदात्यांच्या पैशाचा गैरवापर होत नाही तर राष्ट्रीय सुरक्षेलाही गंभीर धोका निर्माण होत आहे.

(हेही वाचा पाकिस्तानच्या तुरुंगात सैन्य अधिकाऱ्याने Imran Khan यांच्यावर केला बलात्कार)

१९९० च्या दशकातील दहशतवादाच्या काळात काश्मिरी महिलांनी पाकिस्तानी (Pakistan) मुलांना अभिमानाने स्वीकारल्याच्या प्रवृत्तीवर लेखिका आणि स्तंभलेखिका नीना राय यांनी प्रकाश टाकला आहे. त्यांनी सरकारकडे अशा कारवायांचा तीव्र विरोध करण्याची आणि त्यात सहभागी असलेल्या महिलांचे भारतीय नागरिकत्व रद्द करण्याची मागणी केली. नीना राय म्हणाल्या की, “शत्रू देशातील कोणत्याही मुलाला ताबडतोब पाकिस्तानात (Pakistan) पाठवले पाहिजे. शरिया कायद्यानुसार मुल आईची नाही तर वडिलांची असतात, त्यामुळे मुलांना पाकिस्तानातच पाठवले पाहिजे.

एका सोशल मीडिया वापरकर्त्याने असा दावा केला की, “पाकिस्तानात (Pakistan) एका विशिष्ट समुदायातील विवाहित महिलांची एक मोठी रांग आहे. या महिला खरोखरच भारतात त्यांचे पती सुरक्षित करण्यासाठी संघर्ष करत आहेत की पाकिस्तानच्या गुप्तचर संस्थांकडून त्यांना काही विशिष्ट हेतूने हाताळले जात आहे. या महिलांना केवळ भारतीय रेशन आणि अल्पसंख्याक कल्याण योजनांचा लाभ घेण्यास परवानगी दिली नाही तर त्यांना पाकिस्तानी पुरुषांकडून गर्भवती झाल्यावर प्रसुतीसाठी पाकिस्तानातून भारतात येण्याची सुविधा देखील दिली.

TEDx च्या वक्त्या अनुराधा तिवारी यांनी पाकिस्तानात (Pakistan) मोठ्या संख्येने विवाह करणाऱ्या भारतीय महिलांबद्दल धक्कादायक मत मांडले. या महिला भारतातील अल्पसंख्याक योजना आणि ‘लाडकी बहीण योजना’ सारख्या सामाजिक लाभांसाठी पात्र आहेत. भारतीय करदात्यांचा हा विश्वासघात आहे.

सुनंदा रॉय म्हणाल्या की, अनेक माजी भारतीय महिलांनी आता पाकिस्तानी (Pakistan) पुरुषांशी लग्न केले आहे आणि भारत सरकारने त्यांचे व्हिसा रद्द केल्याबद्दल स्वागत केले आहे. त्यांनी या महिलांना देशद्रोही ठरवत म्हटले की, या महिला पाकिस्तानवर प्रेम करतात पण भारत सोडण्यास तयार नाहीत. या निर्णयाबद्दल सुनंदा रॉय यांनी केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांचे कौतुक केले.

आणखी एका नेटकऱ्याने तीन मुलांची आई असलेल्या एका भारतीय महिलेचा मुद्दा उपस्थित केला, जिचे गेल्या दशकापासून एका पाकिस्तानी पुरूषाशी लग्न झाले आहे. तो म्हणाला की महिलेचा नवरा आता तिच्या फोनला उत्तर देत नाही आणि तिचे सासरचे लोकही सीमेपलीकडून मुलांना घेऊन जाण्यास तयार नाहीत. या काळात महिलेने भारतीय पासपोर्टचा वापर करून मोफत आरोग्य सेवा, रेशन आणि विविध सरकारी योजनांचा लाभ घेतल्याचा दावाही नेटकऱ्यांनी केला.

पाकिस्तान्यांसोबत गोतावळा वाढवायचा भारतातील सुविधा लाटायच्या 

पाकिस्तानमध्ये (Pakistan) लग्नानंतरही भारतीय महिला भारतात परतू शकतात आणि कायदेशीररित्या भारतीय नागरिक राहिल्याने सर्व सरकारी फायदे मिळवू शकतात. ते त्यांच्या पाकिस्तानी मुलांनाही सोबत आणू शकतात आणि वैद्यकीय सुविधा आणि इतर फायदे घेऊ शकतात. विशेष धोरण तयार केले जात नाही तोपर्यंत जन्म आणि वैद्यकीय उपचारांसाठी त्यांचे नियमित भारतात परतणे सरकारसाठी आव्हानात्मक आहे.

(हेही वाचा पहलगाम हल्ल्यानंतर वादग्रस्त विधान करणाऱ्या Robert Vadra वर फौजदारी कारवाई होऊ शकते; उच्च न्यायालयाने याचिकाकर्त्याला सुचवले)

या भेटींवर लक्ष ठेवणे कठीण आहे. २००७ मध्ये ईपीआर व्हिसाचा गैरवापर करून क्रिकेट सामना पाहण्यासाठी आलेल्या ३२ पाकिस्तानी नागरिकांपैकी २८ जण अजूनही बेपत्ता आहेत. फक्त चार जणांना परत पाठवता आले. त्याचप्रमाणे, इंटेलिजेंस ब्युरोने दिल्ली पोलिसांना ५,००० पाकिस्तानी नागरिकांची यादी दिली आहे ज्यांना भारत सोडण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत.

भारत-पाकिस्तान विवाहांचा वापर पाकिस्तानकडून भारतविरोधी अजेंडा, जसे की मुशाल हुसेन मलिकचा भारतविरोधी प्रचार, पुढे नेण्यासाठी धोरणात्मक पद्धतीने केला जाऊ शकतो. भविष्यात ही समस्या सुरक्षेला आव्हान बनू शकते.

 

Join Our WhatsApp Community
Get The Latest News!
Don’t miss our top stories and need-to-know news everyday in your inbox.